Τη Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου, τη μικρότερη σε διάρκεια μέρα του χρόνου, που ο ήλιος θα δύσει λίγα λεπτά μετά τις 5, όποιος σηκώσει το βλέμμα προς τον ουρανό θα δει ένα λαμπερό αστέρι.
Για περίπου δυόμισι ώρες και εφόσον δεν υπάρχουν σύννεφα, οι δύο μεγαλύτεροι πλανήτες στο ηλιακό σύστημα, ο Δίας και ο Κρόνος, σε ένα ουράνιο φαινόμενο που ονομάζεται «Σύνοδος», θα έλθουν τόσο κοντά, σε απόσταση όσο το πάχος ενός… νυχιού.
Θα μοιάζουν έτσι με ένα μεγάλο αστέρι, αυτό που επί αιώνες και όποτε επαναλαμβάνεται το φαινόμενο, έχει απασχολήσει θεολόγους και αστρονόμους, σχετικά με το αν θα μπορούσε να είναι το Άστρο της Βηθλεέμ.
«Ο Δίας και ο Κρόνος θα βρεθούν πάρα πολύ κοντά σε μια απόσταση μόλις 6 πρώτων λεπτών, δηλαδή το 1/10 της μοίρας. Είναι το 1/10 του πάχους του δαχτύλου μας, όταν έχουμε τεντωμένο το χέρι. Στον ουρανό είναι μία μοίρα. Δηλαδή οι πλανήτες θα βρεθούν σε απόσταση όσο το πάχος του νυχιού μας, μόλις θα ξεχωρίζουν μεταξύ τους», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Παρατηρησιακής Αστρονομίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ, Σταύρος Αυγολούπης, εξηγώντας πως δεν πρόκειται για ένα παράξενο φαινόμενο, όμως, φέτος την ίδια μέρα «έχουμε και ένα άλλο σημαντικό αστρονομικό γεγονός, ότι βρίσκεται ο Ήλιος στο χειμερινό ηλιοστάσιο, δηλαδή τη μικρότερη μέρα τον χρόνο, που είναι 9 ώρες 16 λεπτά», ενώ «πολύ κοντά τους δύο πλανήτες, σε μια γωνία 90 μοιρών, ακολουθεί και ο Άρης».
«Ποιες ώρες θα είναι ορατό το φαινόμενο»
Το ουράνιο φαινόμενο, όπως διευκρινίζει ο καθηγητής, θα είναι ορατό από όλον τον κόσμο, αρκεί να είναι νύχτα και να μην έχει σύννεφα. «Θα φαίνονται με γυμνό μάτι και οι τρεις πλανήτες. Θα πρέπει, όμως, να βιαστούμε για να δούμε τον Δία και τον Κρόνο, γιατί δύουν σε 2,5 ώρες μετά τη δύση του Ήλιου. Τον Άρη μπορούμε να τον κοιτάξουμε μέχρι τα μεσάνυχτα, γιατί την ώρα που δύει ο Ήλιος, αυτός μεσουρανεί. Όλα αυτά κοιτάζοντας προς νότο», εξηγεί, προσθέτοντας ότι «οι Σύνοδοι των Πλανητών δεν είναι σπάνιο φαινόμενο» και «στις 12 Νοεμβρίου είχαμε τον Πλούτωνα πάρα πολύ κοντά στον Δία, αλλά δε μας έκανε εντύπωση γιατί ο Πλούτωνας δε φαίνεται με γυμνό μάτι».
Γιατί όμως η Σύνοδος του Δία με τον Κρόνο επικράτησε να λέγεται αστέρι της Βηθλεέμ; Ήταν αυτό το αστέρι των Χριστουγέννων, που οδήγησε τους μάγους να βρουν τον Χριστό; Ο κ. Αυγολούπης μιλά για τις υποθέσεις που εξετάστηκαν από την πλευρά της Θεολογίας, όσο και από την πλευρά της Αστρονομίας, σημειώνοντας ότι «από την εμφάνιση του αστέρα αυτού μέχρι σήμερα έχουν ακουστεί αρκετές απόψεις για την ερμηνεία του, τόσο από θεολόγους ερμηνευτές των γραφών, αλλά και από αστρονόμους».
«Η αναφορά στις Άγιες Γραφές»
Για το άστρο της Γέννησης του Χριστού υπάρχει μία μοναδική ολοκληρωμένη αναφορά στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, μία περιγραφή για τους μάγους που ακολούθησαν τον αστέρα: «Του δε Ιησού γεννηθέντος εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας εν ημέραις Ηρώδου του βασιλέως, ιδού μάγοι από ανατολών παρεγένοντο εις Ιεροσύλημα λέγοντες Πού δε έστιν ο τεχθείς βασιλεύς των Ιουδαίων; Είδομεν γαρ αυτού τον αστέρα εν τη ανατολή και ήλθομεν προσκυνήσαι αυτώ […] ιδόντες δε τον αστέρα εχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα και ελθόντες εις την οικίαν είδαν το παιδίον μετά Μαρίας της μητρός αυτού και πεσόντες προσεκύνησαν αυτώ και ανοίξοντες τους θησαυρούς αυτών προσήνεγκαν αυτώ δώρα, χρυσόν και λίβανον και σμύρναν».
«Το ερώτημα είναι αν υπάρχει μια πρόταση αστρονομική για κάποιο γνωστό ουράνιο φαινόμενο, το οποίο να ικανοποιεί πλήρως τις ιδιότητες που αναφέρονται για τον αστέρα αυτόν από τον ευαγγελιστή Ματθαίο ή αν, όπως τονίζει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, πρέπει να αναζητήσουμε τον αστέρα αυτό βαθειά μέσα στην ψυχή μας, νοιώθοντας ταπεινωμένοι μπροστά σε αυτό το Θείο Μυστήριο», αναφέρει ο κ. Αυγολούπης.
Από την πλευρά της Θεολογίας, εκτός από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο υπάρχει μία αναφορά από τον Ιγνάτιο Θεοφόρο, ο οποίος ήταν μαθητής του Ευαγγελιστή Ιωάννη και επίσκοπος Αντιόχειας και έζησε από το 35 έως το 107 μ.Χ. «Στην επιστολή του προς Εφεσίους αναφέρει ότι όταν γεννήθηκε ο Ιησούς έλαμψε στο ουρανό ένα πρωτόφαντο αστέρι που το φως του ήταν ανεκλάλητο και το μυστήριο αυτό έκανε όλον τον κόσμο να απορήσει», σημειώνει ο καθηγητής, προσθέτοντας ότι «και ο Ιουστίνος αναφέρεται στον αστέρα αυτό και τον αποκαλεί άστρο φωτεινό και άνθος εκ της Ρίζης Ιεσσαί», λέει ο καθηγητής.
Τον 4ο μ.Χ. αιώνα σε βάθος μελέτη για το αστέρι της Βηθλεέμ έκανε ο Ιωάννης Χρυσόστομος, ο οποίος εξετάζοντας όλες τις ιδιότητες του αστέρα παρατήρησε πως «δεν μπορεί να κινήθηκε ένας αστέρας από την Περσία προς Παλαιστίνη, στη διεύθυνση βορρά νότου, ότι δεν μπορεί να ήταν τόσο λαμπρός ώστε να φαινόταν και την ημέρα, ότι δεν μπορεί να υπήρξε αστέρας που να κατέβηκε τόσο χαμηλά, ώστε να δείξει ακριβώς στη φάτνη, από το άπειρο ύψος του να κατέβηκε και να στάθηκε πάνω από το κεφάλι του νεογεννηθέντος Χριστού» κι έτσι «κατέληξε πως πρόκειται για υπερφυσικό μοναδικό ανεπανάληπτο και παγκόσμιας σημασίας γεγονός που σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής».
«Οι ερμηνείες των αστρονόμων»
Από την πλευρά της αστρονομίας για να ασχοληθεί κάποιος με το φαινόμενο θα πρέπει πρώτα να προσδιορίσει τον ακριβή χρόνο γέννησης του Χριστού.
«Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει ότι ο Χριστός γεννήθηκε όταν βασιλεύς της Ιουδαίας ήταν ο Ηρώδης. Το δεύτερο δεδομένο για προσδιορισμό του χρόνου είναι το άλλο που αναφέρει στο ίδιο Ευαγγέλιο, ότι ο Ηρώδης ‘’ιδών ότι ενεπαίχθει υπό των μάγων, εθυμώθει λίαν, και αποστείλας ανείλε πάντας τους παίδας τους εν Βηθλεέμ και εν πάσι τοις ορίοις αυτής από διετούς και κατωτέρω ‘’, δηλαδή αφού είδε ότι οι Μάγοι δεν επέστρεφαν να δώσουν την πληροφορία για το πού γεννήθηκε ο βασιλεύς έσφαξε όλα τα παιδιά δυο χρονών και κάτω. Είναι δύο πολύ σημαντικές πληροφορίες για να προσδιορίσουμε τον χρόνο γέννησης του Χριστού», αναφέρει ο κ. Αυγολούπης και εξηγεί: «Δεδομένου ότι Ηρώδης πέθανε το 4 π.Χ. και αφού λοιπόν έσφαξε τα παιδιά δυο χρονών και κάτω άρα η γέννηση του Χριστού μπορεί να ήταν και δύο χρόνια πριν τον θάνατό του. Άρα η γέννηση του Χριστού προσδιορίζεται χρονικά στο 6-7 π.Χ. Αυτό το παίρνουμε και από άλλη πληροφορία ότι ο Οκταβιανός Αύγουστος έκανε την απογραφή πιθανώς το 8 π.Χ,. όταν ηγεμόνας της Συρίας ήταν ο Κυρήνιος, ο οποίος πέθανε το 7 π.Χ», άρα «το 6-7 ή π.Χ. είναι οι πιο πιθανές χρονολογίες γέννησης του Χριστού» και «όσοι αστρονόμοι ασχολήθηκαν να βρουν τέτοιο φαινόμενο κοίταξαν αν συνέβη κάτι αυτήν την περίοδο».
Δύο μεγάλοι αστρονόμοι ασχολήθηκαν με το φαινόμενο, ο Τύχο Μπράχε το 1572 και γύρω στο 1614 ο Γιοχάνες Κέπλερ.
«Ήταν αυτοί που πρότειναν τη Σύνοδο των Πλανητών, επειδή βρήκαν στις γραφές ότι ο Κρόνος θεωρούνταν ο προστάτης πλανήτης για το Ισραήλ, ενώ για τους βασιλιάδες ήταν ο Δίας. Είχαμε και τον αστερισμό των Ιχθύων, που ήταν ιερός αστερισμός των Ιουδαίων και βρήκαν ότι γύρω στο 7 π.Χ. συνέβη μία τέτοια Σύνοδος του Κρόνου και του Δία στον αστερισμό των Ιχθύων», αναφέρει ο καθηγητής.
«Η κατάρριψη των θεωριών»
Σήμερα η επιστήμη έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο το φαινόμενο της Συνόδου του Δία με τον Κρόνο να είναι το άστρο της Βηθλεέμ. «Είναι ένα γνωστό φαινόμενο, το οποίο θα ήταν γνωστό και στους μάγους που ήταν οι αστρονόμοι της εποχής. Το φαινόμενο αυτό δεν κρατάει πολύ, ώστε να οδήγησε τους Μάγους από την Περσία στην Παλαιστίνη, καθώς η διαδρομή που έκαναν ήταν τουλάχιστον μερικοί μήνες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που έχουμε στο Ευαγγέλιο είναι ότι όταν έφτασαν οι Μάγοι στα Ιεροσόλυμα, το αστέρι χάθηκε δε φαινόταν και μετά ξαναεμφανίστηκε, άρα δεν μπορεί να είναι Σύνοδος Πλανητών», σημειώνει ο καθηγητής.
Τρεις ακόμη υποθέσεις εξετάστηκαν για το τι ήταν το αστέρι της Βηθλεέμ.
«Η πρώτη έλεγε ότι αφού έδειχνε κατεύθυνση, μήπως ήταν πεφταστέρι, όμως απορρίφθηκε η θεωρία γιατί το φαινόμενο κρατάει πολύ λίγο χρόνο, δευτερόλεπτα […] Ο Ωριγένης είπε ότι μπορεί να ήταν κομήτης, επειδή δείχνει κατεύθυνση και κρατάει και μερικούς μήνες. Δείχνει κατεύθυνση, χάνεται για λίγο όταν πλησιάσει τον ήλιο και ξαναεμφανίζεται όταν απομακρυνθεί από τον ήλιο. Είναι το ουράνιο σώμα που ικανοποιεί τις περισσότερες ιδιότητες. Απορρίφθηκε γιατί πάντα η εμφάνιση ενός κομήτη από την αρχαιότητα ακόμη θεωρούταν κακός οιωνός, συνδεόταν η εμφάνιση του κομήτη με άσχημα γεγονότα. Τέλος υπήρξε ακόμη μία πρόταση, ότι επρόκειτο για ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο, τον σούπερ νόβα, τον εκρηκτικό θάνατο ενός μεγάλου άστρου, το οποίο δε φαίνεται πριν την έκρηξη και ξαφνικά εμφανίζεται στον ουρανό ακόμη και τη μέρα. Κι αυτή η υπόθεση όμως απορρίφθηκε γιατί ο σούπερ νόβα κρατάει το πολύ έναν μήνα και δε δείχνει κατεύθυνση», διευκρινίζει ο κ.Αυγολούπης.
«Θα υπάρξει ποτέ απάντηση για το άστρο της Βηθλεέμ;»
Από πλευράς αστρονομίας δεν υπάρχει κανένα αστρικό φαινόμενο που να ικανοποιεί τις ιδιότητες που περιγράφονται στο Ιερό Ευαγγέλιο.
«Επομένως που καταλήγουμε;», διερωτάται ο καθηγητής και παραπέμπει στις απαντήσεις που πήρε από φοιτητές του, όταν τους έβαλε το ερώτημα σε εργασία: «Έγραψαν οι φοιτητές μου, πως καμιά από τις αστρονομικές επεξηγήσεις δεν ικανοποιεί πλήρως τις ιδιότητες που αναφέρονται. Όμως, αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο Ήλιος, όταν ανέτειλε το άλλο πρωί, φώτισε έναν κόσμο που ποτέ πια δε θα ήταν όπως πριν».
«Επομένως», καταλήγει ο καθηγητής, «η πίστη είναι το σπουδαιότερο τόλμημα του ανθρώπου μπροστά σε εκείνο που δεν καταλαβαίνει ο νους του», γιατί «μόνον όταν τα μάτια της ψυχής μας βιώσουν το μυστήριο της ενανθρώπησης τότε και μόνο τότε θα δούμε το άστρο της Βηθλεέμ να έχει διαχρονικότητα στις ψυχές μας και το ανέσπερο φως του να φωτίζει την υπόστασή μας για πάντα».
