Η κλιματική αλλαγή «η πιο ραγδαία από την εποχή των δεινοσαύρων»

Ο σημερινός ρυθμός αύξησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι ο υψηλότερος των τελευταίων τουλάχιστον 66 εκατομμυρίων ετών, δηλαδή από τo τέλος της εποχής των δεινοσαύρων, εκτιμά διεθνής επιστημονική έρευνα. Σήμερα, οι ανθρωπογενείς εκπομπές αυξάνονται σχεδόν με δεκαπλάσιο ρυθμό.Μια δεύτερη διεθνής μελέτη από κορυφαίους κλιματολόγους (μεταξύ των οποίων ο ελληνικής καταγωγής δρ. Γιώργος Τσελιούδης του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Goddard της NASA) προειδοποιεί ότι, με αυτό τον ρυθμό, δεν πρέπει να αποκλείεται μια απότομη κλιματική αλλαγή -με ό,τι αυτό συνεπάγεται (π.χ. ξαφνική και μεγάλη άνοδος της στάθμης των θαλασσών)- μέσα στις επόμενες δεκαετίες και όχι στους επόμενους αιώνες.

Ραγδαία άνοδος

Η πρώτη έρευνα, με επικεφαλής τον Ρίτσαρντ Ζίμπε του Πανεπιστημίου της Χαβάης, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Geoscience», βασίσθηκε σε χημική ανάλυση απολιθωμάτων μικροσκοπικών θαλάσσιων οργανισμών, που αποτελούν «καθρέφτη» της κλιματικής αλλαγής στο μακρινό παρελθόν.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι τωρινές εκπομπές άνθρακα, κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων, φθάνουν τους δέκα δισεκατομμύρια τόνους ετησίως περίπου, έναντι το πολύ 1,1 δισεκατομμυρίων τόνων τον χρόνο πριν από 56 εκατ. χρόνια. Την εποχή εκείνη, που ονομάζεται «Θερμικό Μέγιστο Παλαιοκαίνου-Ηωκαίνου» (ΡΕΤΜ), είχε υπάρξει μια μεγάλη άνοδος της θερμοκρασίας κατά περίπου πέντε βαθμούς Κελσίου.

Η νέα μελέτη δείχνει ότι η άνοδος αυτή δεν ήταν τόσο απότομη όσο σήμερα, καθώς τα επίπεδα CO2 στην ατμόσφαιρα αυξάνονταν σταδιακά επί 4.000 χρόνια.

Η δεύτερη έρευνα από 18 επιστήμονες, με επικεφαλής τον «γκουρού» της κλιματολογίας Τζέημς Χάνσεν, πρώην επιστήμονα της NASA, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Atmospheric Chemistry and Physics», επισημαίνει τον κίνδυνο να λιώσουν μαζικά οι πάγοι και να ανέβει απότομα η στάθμη των θαλασσών κατά αρκετά μέτρα όχι στο απώτερο μέλλον, αλλά μέσα σε έναν αιώνα, αν όχι μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

Η εξέλιξη αυτή θα πλημμυρίσει τις παράκτιες μεγαλουπόλεις και θα τις καταστήσει πλέον ακατοίκητες. Σύμφωνα με τον Χάνσεν, «αυτό θα σημαίνει την απώλεια όλων των παράκτιων πόλεων, των περισσότερων μεγάλων πόλεων του πλανήτη και όλης της ιστορίας τους».

Το λιώσιμο

Ο Χάνσεν, θεωρούμενος και ως «πατέρας» της σύγχρονης έρευνας πάνω στην κλιματική αλλαγή, προειδοποιεί ότι το λιώσιμο της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας θα έχει πιο γρήγορες και πιο σοβαρές συνέπειες από ό,τι έχει υποτεθεί έως τώρα. Αρκετοί επιστήμονες συμφωνούν μαζί του, αν και πολλοί άλλοι είναι πιο επιφυλακτικοί στις προβλέψεις τους.

Η νέα μελέτη σοκάρει με την εκτίμηση-προειδοποίηση ότι -αν δεν μπει «φρένο» στις εκπομπές άνθρακα- η παγκόσμια στάθμη των θαλασσών μπορεί να ανέβει αρκετά μέτρα μέσα στα επόμενα 50 έως 150 χρόνια, θυμίζοντας ότι είχε ανέβει κατά έξι έως εννέα μέτρα πριν από περίπου 120.000 χρόνια, όταν μάλιστα η τότε θερμοκρασία ήταν κατά ένα βαθμό Κελσίου χαμηλότερη σε σχέση με σήμερα.

Η απαισιόδοξη -αν όχι «τρομοκρατική»- αυτή εκτίμηση διαφέρει σημαντικά πάντως από την πρόβλεψη της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) ότι η στάθμη θα ανέβει έως ένα μέτρο μέχρι το 2100, αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα. Όμως ο Χάνσεν και άλλοι θεωρούν ότι αυτή η εκτίμηση είναι υπερβολικά συντηρητική.

Οι αμφιβολίες

Από την άλλη, ένας άλλος κορυφαίος κλιματολόγος, ο Μάικλ Μαν του Πανεπιστημίου του Πενσιλβάνια, δήλωσε ότι η εκτίμηση του Χάνσεν είναι υπερβολική και έρχεται σε σύγκρουση με την υπάρχουσα συναίνεση μεταξύ των κλιματολόγων. Παραδέχθηκε όμως ότι «θα ήταν λάθος μας να αγνοήσουμε τον Τζέημς Χάνσεν…».

Ο Χάνσεν -ο οποίος, εκτός από επιστήμονας, έχει αποκτήσει και το ρόλο του πολιτικού ακτιβιστή (κάτι που έχει ενοχλήσει ορισμένους συναδέλφους του)- αντιτείνει ότι «ο πλανήτης πλησιάζει πλέον υπερβολικά κοντά στο σημείο χωρίς επιστροφή» και εισηγείται δραστικές περικοπές της τάξης του 6% ετησίως στις εκπομπές άνθρακα, για να σταθεροποιηθεί το κλίμα. Επιπλέον, επιμένει για την επιβολή ενός παγκόσμιου φόρου στον άνθρακα.

Αν και μεταξύ των οικολόγων είναι «ήρωας», μεταξύ των επιστημόνων η φήμη του Χάνσεν έχει κάπως αμαυρωθεί από την υποψία ότι τείνει να βάζει σε προτεραιότητα τον ακτιβισμό υπέρ του περιβάλλοντος, αντί για τα επιστημονικά δεδομένα. Αλλά είναι όντως έτσι; Μήπως το σενάριο της καταστροφολογικής ταινίας «Μετά την επόμενη μέρα» έχει πιθανότητες να γίνει πραγματικότητα;